Arapzâde Mehmed Sa'dullah Efendi
Sanatkâr Hakkında
Şeyhü’l-islâm Arapzâde Mehmed Ârif Efendi’nin( oğlu olarak H. 12 Şa’bân 1180/M. 13 Ocak 1767 tarihinde İstanbul'da doğdu. Karslı Hoca Mehmed Efendi’den rü’ûs aldı. Neş’et Efendi’den Farsça, Yağlıkçızade mehmed Emin Bey ile Mehmed Es’ad Yesârî’den de ta’lik öğrendi. Uzun müddet müderrislik yaptıktan sonra, H. 1225/M. 1810’da İzmir, H. 1233/M. 1817’de Bursa ve H. 1235/M. 1819’da Mekke Mollası oldu. H. 1236/M. 1820’de İstanbul Pâyesi’ni alıp ertesi sene İstanbul Kadılığı’na tayin edildi. H. 1242/M. 1826’da Anadolu Kazaskeri olup H. 1243/M. 1827’de Rumeli Kazaskerliği pâyesini aldığı gibi, H. 1248/M. 1832 ve H. 1255/M. 1839’da iki defa Rumeli Kazaskerliği yaptı. Reisü’l-ulemâ ünvânına nâ’il olduğu gibi, Sultan Mahmud'un mükaleme meclislerinde bulundu. H. 5 Ramazân 1259/M. 29 Eylül 1843'te vefât etti. Sinan Paşa Medresesi haziresinde medfundur.
Hocaları
Talebeleri
İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Hattatlar
cenâzesi Fâtih musallasına götürülüp ikindi nâmazını müte’akiben – Sultan Abdülmecid hazır olarak – cema’at-i kebîre ile cenâze namazı edâ ve Dîvânyolu’nda Sedefçiler’de ecdâdının kabrinin yanına defnolundu. Kabrinin kitâbesi şudur: Hüve’l-bâkî Şeyhü’l-islâm-ı esbâk Arebzâde Ârif Efendi merhûmun necl-i mükerremleri reisü’l-ulemâ, sâbık sadr-ı Rûmeli merhûm ve mağfûr Mehmed Sa’dullah Efendi rûhu içün el-Fâtihâ. sene 1259 Vefâtının ardından Cerîde-i Havadis’e yazılan terceme-i hâlinde şöyle söyleniyor: Âlim, fâzıl, mütevazı, hâlûk, mütekellim, kadir-şinâs, edib, vakûr, me’arif-âşinâ, beşûşü’l-vech, sâhibü’l-himem, fatîn, dirâyet-kâr bir zât-ı nâdîde-i rüzgâr idi. Müddetü’l-ömrü tehevvür ve hâl-i gadab ile kimseyi tekdir, kendinden sudûr eylemediği emek-dârân-ı da’iresinden dahi menkûldür. Tefsir-i şerîf, cami-i sagir ve sâ’ir kütûb yazmışdır. Bunlardan ma’ada kıt’a ve levhâları, meşk ve ta’limleri sahife-i âlemde yâdigârdır. Ayasofya Cami’ civârında – şimdi “Devlet Matba’ası” denilen – matba’anın kapusının üstünde ta’likle Dârü’l-taba’atü’l-âmire, ketebe Sa’dullah gufirelehâ 1239. yazılıdır. Sütlüce’de Târikat-ı Sa’diyye Dergâhı’nın kapusındaki tarih[1252-1836/1837] de onun yazısıdır.