Mehmed Zekâî Dedeefendi
Zekâî DedeHafiz Osman's School in the six scripts
About Artist
Eyüp’te Semiz Alî Paşa Mahâllesi’nin imâmı Hattat Süleyman Hikmetî Efendi’nin oğlu olarak, H. 1240/M. 1824-1825’de mezkûr mahallede doğdu. Oradaki La’lîzâde Mektebi’ne devam ederek, amcası İbrahim Zühdî Efendi’den Kur‘ân-ı Kerîm’i hıfz, babasından da sülüs ve nesih meşkederek, her ikisinden de H. 1259/M. 1843’te icâzet aldı. Daha sonra Kazasker Mustafa İzzet Efendi’den de bir müddet istifâde ederek yazıda tekemmül eyledi. Mukaddimât-ı ulûmu da “Balıklı Hoca” lâkabı ile meşhur Alî Efendi’den öğrendi.
Bu eyyâmda Mısır Vâlîsi Mustafa Fâzıl Paşa’nın nazarını celbetmekle, evvelâ dâiresinin mûsıkî muallimliğini elde etti. H. 1261/M. 1845 senesinde de dîvân efendisi olarak beraberinde Mısır’a gitti. H. 1275/M. 1858-1859’da tekrar İstanbul’a döndüler. Mustafa Fâzıl Paşa’nın H. 1292/M. 1875 senesindeki vefâtına kadar hizmetinde bulunan Zekâ’î Dede, bundan sonraki hayatını tümüyle mûsıkîye hasretti.
H. 1285/M. 1868 senesinde Mustafa Fâzıl Paşa vasıtasıyla tanıştığı Yenikapı Mevlevîhânesi şeyhi Osman Salâhaddîn Dede’nin etkisiyle Mevlevî Târikatı’na dâhil olup nice zaman nice zaman mezkûr tekkeye devam etti. H. 1300/M. 1883 senesinde Dârü’ş-şafâka Mektebi’nin mûsıkî muallimliğine tayin edildi. Ertesi sene Bahâriye Mevlevîhânesi’ne kudümzenbaşı olup çile çıkarmadığı hâlde, hürmeten “dede” ünvânı verildi.
Son zamanlarını hastalıklarla geçiren Zekâ’î Dede, H. 28 Cemâziye’l-âhir 1315/M. 24 Kasım 1897 tarihinde vefât etti. Eyüb Sultan Cami’nde edâ edilen cenâze namazını müte’akiben aynı yerdeki Kaşgârî Dergâhı civârına defnedildi. Mezartaşında mahkûk ibâre şudur:
Bahâriyye Mevlevîhânesi kudümzenbaşısı, mahzen-i esrâr-ı mûsıkî, üstâd-ı şehir Hâfız Mehmed Zekâ’iyyü’l-mevlevî Dede Efendi’nin ruhiçün el-Fâtiha. Sene 1315
Masters
Students
Ketebe.org İsmail Orman
Mûsıkî-şinâs Kişiliği
Asıl ününü kazanacağı mûsıkiye hemşehrîsi Eyyubî Mehmed Bey’den(v. 1266/1850) başlayan Zekâ’î Dede, yeteneği ile kısa zamanda dikkat çekince, hocası tarafından, H. 1260/M. 1844 senesinde meşhur hânende İsmâ’il Dede Efendi’ye takdîm edildi. Haftada iki gün ondan te’allümle yaklaşık bir sene ona devam ettikten sonra bir müddet de talebesinden Dellâlzâde İsmâ’il Efendi’den(1797-1869) meşk aldı. Kabiliyeti ile kısa zamanda mûsıkîde üstâd olup nice nakş ve semâ’î yapmağa muvaffâk merd-i kâr-şinâsândan oldu.
Ketebe.org İsmail Orman
“Mücessem, nâmûs timsâli, fazîletli, nâzik, kana’âtkâr bir zât” olarak tanınan Mehmed Zekâ’î Dedeefendi’nin vefâtına, İsmet Bey şu tarihi düşürmüştür:
Makam-ı vaslda verdi Zekâ’î devr-i
karâr
Daha ziyâde mûsıkî-şinâs yönü ile tanınmakta olan Zekâ’î Dede’nin hüsn-i hatta da mahâreti müsellem olmakla beraber yazısı nâdirdir.